Tatlong malaking unos
KAMAKAILAN, nagsalita si Singapore Prime Minister Lee Hsien Long (Abril 19,2023) sa harap ng Singapore Parliament upang manawagan sa mga Singaporeans na maghanda sa tatlong malaking unos na magpapahirap ng buhay sa buong mundo.
“Kailangang matanto ng mga Singaporean ang bigat ng panlabas na sitwasyon. Hindi lang isang bagyo ang kinakaharap natin, kundi marami…. ang tatlong malalaking bagyo: ang digmaan sa Ukraine… relasyon ng US-China… at ang pandaigdigang multi-lateral na sistema ng kalakalan na niyayanig ng pagpihit sa pansariling interes ng mga bansa.” (sariling salin ko).
Una. Ang digmaan ng Ukraine at Russia ay kasalukuyang tablado at hindi ito magtatapos sa malapit na hinaharap. Parehong malaki ang mawawala kung matatalo kaya naman hindi naglulubay sa pagtatanggol ng teritoryong hawak nila ang dalawang puwersa. Ang US at NATO ay patuloy na sumusuporta sa Ukraine sa pagbibigay ng mga makabagong gamit pandigma at ang Russia, sa kabila ng mga natamong talo sa labanan ay patuloy na nagpapadala ng sundalo sa giyera dahil sa laki ng kanilang populasyon na kayang mag supply ng tao sa digmaan. Samakatuwid, ang supply ng langis sa buong mundo ay patuloy na aasa sa mga Arabo at hindi bababa ang presyo ng langis.
Ikalawa. Ang tensiyon sa relasyon ng US at China ay mananatili at hindi nakikita ni PM Lee na ito ay gaganda sa malapit na hinaharap.
Malalim ang kawalan ng tiwala at ang suspetsa ng magkabilang panig. Ayon sa Pew Survey, 80 % ng mga Amerikano na nasa sapat na gulang ay masama ang tingin sa China at 40% sa kanila ay tinuturing na kaaway ang China,hindi kasosyo o karibal lang. Ang mga Amerikanong kasapi ng partido Democrat at Republican ay walang napagkakasunduan maliban sa isyu ng China na isang malaking banta sa interes at pamantayan ng Amerika.Kaya naman masigasig ang mga Amerikano sa mga hakbang pagpapalaki ng lamang nila sa China sa teknolohiya ng A.I., semiconductor chips, quantum technology ,biotechnology at green technology na mahalaga sa 21st siglo.
Ayon sa pakikipag-usap ni PM Lee sa mga pinuno ng China, lumalaki ang paniniwala ng mga Tsino, lalo na ni Pangulo Xi Jin Ping, na gusto ng Washington na pigilin ang paglago ng China at pahinain ang Partido Komunista. Naniniwala si Pres Xi na ang Silangan ay di na mapipigilan ang pagsikat at ang Kanluran ay patuloy ang paglubog, kaya’t napapanahon na para pumusisyon ang China sa gitna ng pandaigdigang entablado.
Para sa mga Tsino, ang nagaganap sa HongKong, Xinjiang at Tibet ay mga panloob na paksa na umaapekto ng kanilang seguridad at integridad kaya’t walang lugar para sa negosasyon dito. Patuloy ang pagpapalakas ng kanilang One China policy samantalang lumalakas ang naratibo ng Kanluran na mas malawak na away ng ideyolohiya ng demokrasya laban sa awtokrasya ang problema ng Taiwan. Dahil dito, sinabi ni PM Lee na mananatiling malamig ang US at China sa isa’t isa na parehong nag-gigirian subalit umiiwas sa lantarang salpukan dahil madugo at magastos ito kaya’t magtitiis sila sa iringan, pasaring at pang-iinis sa ngayon. Hindi ito mainam para sa buong mundo sapagkat ang isang maling hakbang , kilos o tantiya ng sino man panig ay maaaring masamain at ituring na atake na magbubunga ng digmaan.
Ikatlo. Sa ngayon, bumabalik na ang proteksiyonismo ng mga bansa na umiiral noon mga dekada patungo sa World War I at II. Lumalakas ang suspetsa ng mga bansa sa isa’t isa na hindi susunod sa mga itinakdang patakaran ng WTO , UN at iba pang kasunduuan ang mga karibal na bansa.Napipigil ang daloy ng kalakal at maraming negosyo ang naaapektuhan na nagpapababa ng Global GDP.
Ang Singapore ay may isa sa pinakamataas na kita sa bawat capita sa mundo, ngunit sinasabi ng pinuno nito sa mga tao na maghanda para sa mga mahihirap na panahon sa hinaharap. Tulad ng Singapore, damay din ang Pilipinas sa tatlong unos na ito na dapat paghandaan maigi ng sambayanan.
