Mahalaga ang papel ng mga parmasiyutiko
KINIKILALA ng batas ang napakahalagang papel na ginagampanan ng mahigit 50,000 lisensiyadong parmasiyutiko (kalahati lamang ng mga ito ang nagprapraktis ng kanilang propesyon) sa paghahatid ng dekalidad na serbisyong pangkalusugan (RA 5921,Pharmacy Law; at RA 10918, Pharmacy Act of 2016 ).
Katungkulan nila na panatiliing ligtas at epektibo ang lahat ng gamot (na nangangailangan ng reseta ng doktor, dentista at beterinaryo na binibili ng taong bayan sa mga parmasiya o botika. May tungkulin din sila sa pagpapatupad ng Generics Act of 1988 (RA 6675) upang mapababa ang gastusin ng mga mahihirap na umuubos ng halos 60% ng kanilang panglahatang ginagastos upang gumaling, para lang sa gamot na kailangan inumin o iturok sa kanila (Banzon,2010)
Layunin ng Generics Act na masiguradong bastante ang supply ng gamot sa pinakamurang halaga.Kapag sinabing “generic name”, ito iyong siyentipiko at kinikilalang pangdaigdigang pangalan ng aktibong sangkap ng parmasiyang produkto na aprubado ng Food and Drug Administration ng Pilipinas. Nakalagay dapat ang “generic name” : sa etiketa ng gamot ; nakasulat sa reseta ng doktor, dentista o beterinaryo; at bahagi ito ng impormasyon na binibigay ng parmasiyutiko sa bumibili .
Sa klasikong pelikula na “ It’s a Wonderful Life” (1946) sinagip ng batang George Bailey sa tiyak na kapahamakan ang kanyang amo na si G. Bower, isang parmasiyutiko na naglalasing dahil sa pagyao ng anak. Nakita ni George na lason ang di-sinasadyang naitimpla ni Gower at hindi hinatid ni George ang pakete sa umorder ng gamot.
Ilang beses nang umabot sa Korte Suprema ang usapin ng kapabayaan ng parmasiyutiko .
Sa United States v Santiago Pineda ( Enero 22, 1918), pinarusahan ng kulong ang parmasiyutiko sa pagbibigay niya ng barium chlorate, isang lason, imbes na potassium chlorate na nakalagay sa reseta ng beterinaryo. Pagkaraan lang ng ilang oras, ang mga kabayo, na napainom ng lason na inakala ng bumili ay bitamina, ay nangamatay.
Basta sa bentahan ng gamot sa botika, hindi “caveat emptor” ang pinapatupad bagkus kabaligtaran nito ang sinusunod — “caveat venditor”– ang parmasiyutiko ay kailangang siguraduhin na hindi nagkakapalit ang niresetang gamot sa iba sapagkat buhay ng tao o sa pagkakataong iyon ,ng kanyang hayop, ang nakataya dito. Pinakamataas na uri ng pag-iingat ang kailangan sundin ng mga parmasiyutiko. Dahil dito, ang mga inosenteng pagkakamali ng parmasiyutiko sa pagpapalabas ng gamot sa botika ay hindi maaaring konsintihin o basta na lang isantabi.
Sa Mercury Drug v Sebastian Baking ( May 25,2007) , nagkamali ng basa ang parmasiyutiko sa reseta ng doktor na ang nakasulat ay “diamicron” na para sa pagpakalma ng blood sugar. Ang binigay niya sa bumibili ay “dormicum” na pangpatulog. Sa ika- tatlong araw ng pag-inom ng dormicum, nakatulog sa manibela si G. Baking at naaksidente ang pobre. Pinagbayad ng daños perwisyo ang botika at parmasiyutiko. Marahil dapat maging gawi ng parmasiyutiko na tanungin ang may dala ng reseta kung ano ang sakit ng pasyente kung may duda sa kalahig manok na sulat ng doktor sa reseta.
Sa Mercury Drug v Raul de Leon( Oktubre 17,2008) imbes na eye drop, ang naibigay kay G. De Leon ay ear drop na lalong nagpalala ng pamamaga ng kanyang kaliwang mata ng mapatakan nito.
Suki si G de leon ng botika kaya pinagbigyan ang kanyang hiling na mabili ang gamot kahit wala sa tamang “format” ang reseta. Hindi kasalanan ni G de leon ang hindi niya pagbasa ng etiketa ng gamot dahil tiwala siya sa karanasan at reputasyon ng botika. Binanggit ng Korte Suprema na sa bilihan ng gamot, hindi malapit at di-pantay ang tayo ng bumibili at nagbebenta. Ang parmasiyutiko ay may di-maiiwasang tungkulin na mag-ingat ng lubos upang sansalain ang kamatayan o pinsala ng sinuman na umaasa sa kanyang kadalubhasaan sa pagtitimpla ng gamot. Ang gamot ay mula sa iba’it ibang sangkap at walang mapapala ang bumibili na suriin ito dahil wala naman siyang alam sa paghahalo ng iba’t ibang sangkap ng gamot. Pangungutya lamang ang kalalabasan ng pagbibigay ng tungkulin sa bumibili na suriin ang etiketa ng gamot na binili niya. Ang parmasiyutiko ang tumitiyak na ang ibibigay niyang gamot ay tumpak sa sinasabi ng reseta.
Marahil , imbes na sulat kamay, ang mga reseta ng doktor ay ipa-print out sa kompyuter. Ang mga botika ay magkusang-loob na magbigay ng libreng liability insurance para sa kanilang mga parmasiyutiko na kailangan nila para manatiling bukas ang negosyo upang makasigurado tayo na gamot na magpapagaling, at hindi lason na nakamamatay , ang ating mabibili sa botika.
