Ni LUZVIMINDA M. YUNTING
Teacher III, Maligaya High School

BAHAGI ng demokrasya ang nalalapit na halalan upang malayang makapamili ang taong-bayan ng bagong mga lider ng bansa dahil sa napipintong pagtatapos ng termino ni Pangulong Rodrigo “Rody” Roa Duterte sa Hunyo 30, 2022.

Kadalasang binabalikan upang maikumpara sa nakaraang gobyerno ang mga mabubuti at maging ang hindi magagandang nagawa ng kasalukuyang administrasyon.

Iba’t iba ang pinagdadaanang mga hamon, pagsubok at krisis ng bawat Pangulo ng bansa.

Sa panahon ni dating Pangulong Emilio Aguinaldo, nagsimula ang maigting na laban sa pagkamit ng kalayaan ng bansa habang naharap naman sina Pangulong Manuel L. Quezon at Pangulong Jose P. Laurel sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Noong maluklok sa kapangyarihan si Pangulong Sergio Osmeña hanggang kay Pangulong Manuel Roxas, nakatutok naman sila rehabilitasyon ng mga nasira ng digmaan.

Subalit kakaiba rin ang digmaang nilalabanan ni Pangulong Duterte na pumilay sa buong mundo, ang coronavirus disease-19 (COVID-19) pandemic.

Mahirap talaga ang maging lingkod-bayan lalo ngayong panahon na hindi nakikita ang kalabang pandemya.

Siguradong kakaharapin rin ng susunod na Pangulo ang problemang hatid ng COVID-19.

Ano nga kaya ang mabubuting katangian na dapat taglayin ng susunod na lingkod-bayan para sugpuin ang kasalukuyang krisis na namemerwisyo hindi lamang sa Pilipinas kundi maging sa buong mundo?

Alamin natin ang mga sinasabi ng ilang mamamayan.

“Mabuting pamumuno sa panahon ng pandemya ay isang napakahirap na hamon kahit na anomang uri ng pamunuan. Napatunayan ng iba’t ibang karanasan na ang mga lider na matalino, matapat, at nagpapakita ng malasakit sa nasasakupan sa tuwing sila ay gumagawa ng desisyon ay ang mga pinuno na nagtatagumpay sa ganitong uri ng panahon. Ang mabuting pinuno ay nagtutulak sa organisasyon o bansa patungo sa tagumpay kung paano matutugunan ang samut-saring sitwasyon at hindi lamang ang pagpapaganda ng imahe ang kailangan pahalagahan, uunahin ang kalusugan at hikayatin sa anomang paraan ang nasasakupan upang makaiwas sa sakit dulot ng virus. Laging himukin ang taong maghanda para sa anomang nakaambang panganib. Maging open-minded sa pagtanggap ng negatibong pananaw at matutong tumanggap ng pagkakamali at kakulangan. Humingi ng suhestiyon sa iba para sa ikabubuti ng lahat,” ani Melanie D. Magan, Pangulo ng Pineville Homeowners Association.

“Dapat naka-focus sa problema ang Pangulo o pinuno. Hindi dapat pamumulitika lang ang inaatupad,” ani Gen na isang aktibista.

“Dapat malawak ang iyong pang-unawa, mahaba ang iyong pasensya at maintindihan mo kung paano maipatupad ang minimum public health protocol sabay ng pagbibigay ng pangangailangan ng mamamayan. Nang sa gayon ay maipatupad mo ang mga programa ng kinabibilangan mong ahensya. Intindihin din ang kapakanan ng iyong mga tauhan, lalo na ang mga naapektuhan ngayon pandemya. (PLT.COL. Marty Munoz).

Totoong hindi perpekto ang ating mga lider, subalit may mga bagay silang dapat na pinauunlad para sa ikabubuti ng lahat. May krisis man o wala, nararapat makita sa isang lider ang mga sumusunod na katangian:

1. Pagpapakita ng pakikiramay at pag-aalaga sa kanilang nasasakupan.

Sa ngayon, nangangailangan ang nasasakupan ng tulong at pagkalinga. Mahirap ang sitwasyon, hindi nakikita ang virus na kumakalat, subalit ang mga pinunong tunay na magmamahal, nagmamalasakit sa nasasakupan ay naroon. Direkta man o hindi, sila ang nagbibigay ng tulong at naroon sila kahit alam nilang sila ay maaaring mahawaan ng nakamamatay na sakit.

2. Pagpapakita ng kababaang-loob at hindi inaabuso ang kanilang awtoridad.

Ang pagiging pinuno ay isang salamin ng sariling kasanayan at kakayahan, ngunit mahalagang tandaan na ang mga taong pinamumunuan ay mapagmasid . Bigyan pansin ang tiwala ng tao kung saan dapat ibalik ang tiwala at ipaunawa na ang bawat isa ay may tungkuling dapat gawin. Hindi lamang ang namumuno ang gumaganap ng gawain kundi pati ang nasasakupan. Hindi maaaring gamitin ang posisyon upang magamit ang kanilang mga sarili na nakakaapekto o nakakasira na sa nakararami. Makikita ang pagiging punong lingkod ng namumuno kung mapagpakumbaba siyang naglilingkod sa kanyang nasasakupan sa abot ng kanyang kakayahan.

3. Mayroong respeto sa iba at alam na ang bawat isa ay may natatanging prayoridad.

Ang pagiging pinuno ay gumaganap ng gampanin sa abot ng kanilang makakaya, ngunit hindi nangangahulugang inuuna nila ang kanilang sarili. Sa parehong pagtitimbang, ginagawa nila bilang isang namumuno ang gampanin sa pamilya o personal na buhay at ang paglilingkod sa bayan. Mayroon silang mga obligasyon sa tahanan o personal subalit kasabay nito ay pinaglilingkuran mo rin ang taong- bayan ayon sa sinumpaang tungkulin. Kung kaya, sa nasasakupan ng isang pinuno ay dapat binibigyang respeto ang bawat isa basta hindi nilalabag ang batas at ‘di naapektuhan ang nasasakupan at ang nakararaming tao.

4. Hayag sila sa pinamumunuan at bukas sa matapat na komunikasyon.

Upang magtagumpay ang nasasakupan, kailangan ng pinuno ang maging hayag sa nasasakupan. Ang tagumpay ng isang mabuting namumuno ay marunong makinig sa hinaing ng lahat ng kanyang mga nasasakupan, marunong magtimbang kung ang kanyang desisyon ay nakabubuti sa nakararami.

5. Mabuting halimbawa sa nasasakupan.

Ang ilan sa mga pinakamahusay na pinuno ay namumuno sa pamamagitan ng magandang halimbawa sa kanyang nasasakupan, gumaganap ng isang
aktibong papel upang pagyamanin ang mga pag-uugali at kultura na nais nilang makita sa kanilang mga pinamumunuan at nasasakupan sa kabuuan.

6. Matiyaga at mapagpatawad kapag nagkamali.

Ang pagiging matiyaga at maunawain habang pinagsisikapang itama at mabigyan solusyon ang mga suliranin para sa ikabubuti ng bansa.

7. May pananagutan.

Ito marahil ang pinakamahirap na katangian na hindi naabot ng karamihan sa ating mga lider. Ito rin ang dahilan kung bakit hindi natatapos ang katiwalian. Ngayong may pandemya, marami ang
pangangailangan ng bansa. Kung patuloy ang pagnanakaw ng mga tiwaling namumuno, hindi tayo uusad. Maraming ayuda mula sa pamahalaan subalit hindi maiaalis sa isipan natin kung totoo nga bang natatanggap natin ng buo ang mga tulong na ito. Hindi na mawawala ang pangamba, subalit kung may mga lider na handang ilabas ang katotohanan kahit ikahihiya nila, magsisilbi itong pag-asa na hindi lahat ng nasa gobyerno ay tiwali. Bilang isang pinuno, alam dapat ang responsibilidad na kanyang kahaharapin sa kanyang nasasakupan maging tagumpay man ito o suliranin. Para sa ikatatagumpay ng isang bansa, mas mabuti ring handang akuin ng pinuno ang mga pagkukulang nito kung may pagkakamali sa mga desisyong nagawa. Pagnilayan natin ang sinabi ng ating Santo Papa “Sinomang tao na nagnanais maglingkod sa pamahalaan ay may dalawang katanungang dapat itanong sa kanyang sarili: Mahal ko ba ang aking nasasakupan upang mapaglingkuran ko sila ng mas maayos? Mapagpakumbaba ba ako at pinakikinggan ko ang bawat pananaw at hinaing upang makita ko ang tamang daang tatahakin? Kapag hindi mo tinanong ang sarili mo ng mga tanong na yaon, hindi magiging maganda ang iyong pamumuno.” (Pope Francis)

Ang mga namumuno sa anomang bansa ay may kritikal na papel sa tagumpay ng nasasakupan. Ang ilang mga tao ay ipinanganak upang gampanan ang papel na iyon. Likas na hinahangad sila para sa kanilang patnubay at kadalubhasaan. Pinahahalagahan nila ang mga tao sa kanilang paligid at may kakayahang palawigin ang pagtutulungan, kahit na sa mga hamon na sitwasyon.

Maaring hindi natin makikita ang lahat mga mabubuting katangian sa isang pamunuan. Walang perpektong pamunuan, subalit hangad ng mamamayan na magkaroon tayo ng mabuting pamunuan.

Sa huli, nasa mga mamamayan pa din ang desisyon. Matatapos din ang pandemyang ito, ang tanong lamang, Kailan? Nawa’y maging aral ng pandemyang ito ang mga pagkakamaling nakita natin sa ating mga lider nang sa susunod ay pumili na tayo ng angkop na mga mamumuno. Wala sa kamay ng mga lider ang pag-unlad at pagtatapos ng pandemya. Nasa kamay natin ang tamang pagpili.